بانک ملی یکی از بانکهای فعال در نظام بانکی و اقتصادی ایران است که اکنون بالغ بر 45 هزار کارمند در سراسر کشور دارد. این بانک که پس از بانک سپه قدیمی ترین بانک کشور محسوب می‌شود ، در اوایل سده 1300 تاسیس شده است. در ادامه با برات نیوز همراه باشید تا در مورد این بانک قدیمی و تاریخچه آن اطلاعات بیشتری به دست آورید.
تاریخچه بانک ملی
بانک ملی پس از انقلاب مشروطه در ایران تأسیس شد اما فکر تاسیس آن از دوره ناصر الدین شاه مطرح بود. تشکیل بانک به شکل جدید نخستین بار در سال 1258 هجری شمسی(1296 ه – ق) ده سال قبل از بوجود آمدن بانک شاهی از سوی حاج محمد حسن امین دارالضرب یکی از صرافان بزرگ تهران به ناصرالدین شاه قاجار پیشنهاد شد. اما دخالت‌های بیگانگان موجب شد که این هدف میسر نشود و بجایش بانک شاهی در ایران تاسیس شود. لرد کرزن در کتاب خود توصیفی از شرایط آن روزگار آورده به این مضمون که «نابکاری و نواقصی که در سیستم پولی ایران و در واقع تمام شقوق داد و ستدهای تجارتی آن سرزمین هست، از دیرباز لزوم تأسیس بانک‌هایی را که به سبک اروپا اداره شود، جهت تأمین اصلاحات دامنه‌دار مادی غیر قابل احتراز ساخته است.»
لزوم تاسیس بانک در ایران با توجه به مشکلات
این جمله سیاستمدار انگلیسی لزوم تاسیس بانک را در ایران به خوبی نشان می‌دهد چرا که ایرانیان قبل از تأسیس بانک با مشکلات و نواقص زیادی در امر تجارت، اقتصاد و مبادله دست به گریبان بودند. از جمله این مشکلات یکی توزیع نامناسب فلزات قیمتی و هزینه سنگین حمل مسکوکات بود که باعث می‌شد تجار با مشکلات و زیان فراوانی برای پرداخت‌های خود به اروپا مواجه شوند و دیگری دسته‌های محدود صرافان محلی بودند که کنترل بازار شهرهای ولایات را در دست داشتند و از شراکت سرمایه‌های محلی در هر گونه امور همگانی به علت نگرانی و بی اعتمادی‌ای که نسبت به هر نوع سرمایه‌گذاری داشتند، خودداری می‌کردند. بدتر از همه رسم پول انباشتن بعضی از ثروتمندان بود که شرایط سختی را برای اقتصاد ایران دوره قاجار به وجود آورده بود. به همین دلیل با نزدیک شدن به نیمه‌های دوره قاجار لزوم تأسیس بانک در ایران احساس شد.
پس از استقرار مشروطیت هنگامی که دولت از مجلس شورای ملی اجازه استقراض خارجی خواست، به منظور قطع نفوذ سیاسی و اقتصادی بانکهای مذکور و در ترمیم وضع مالی خزانه ضمن مخالفت با استقراض خارجی تاسیس بانک ملی ایجاد شد. به این ترتیب احساسات ملی که از وام های گذشته و رفتار بانکهای بیگانه جریحه دار شده بود به هیجان آمد و نمایندگان مردم به منظور قطع نفوذ سیاسی و اقتصادی بانکهای مذکور و در ترمیم وضع مالی خزانه ضمن مخالفت با استقراض خارجی تاسیس بانک ملی را خواستار شدند، و جمعی از بازرگانان و صرافان متعهد مشارکت در این بانک شدند و در آذرماه 1285 با اعلانی که مبین احساسات عمومی و علاقه مردم به تاسیس یک بانک اعتباری ملی در ایران بود، انتشار یافت.
موافقت با تاسیس بانک
به نقل از درگاه بانک ملی، در روز 23 آبان 1285 میرزا ابوالقاسم ناصرالملک وزیر مالیه وقت مظفرالدین شاه در مجلس شورای ملی حاضر شد و از اوضاع نابسامان مالی کشور خبرداد و پیشنهاد داد که دولت برای رفع این مشکل مبلغی از کشورهای اروپایی وام دریافت کند که با مخالفت شدید نمایندگان مواجه شد . نمایندگان پس از شور و پیگیری در روز 9 آذر ماه همان سال با تأسیس بانکی که بتواند برای کشور سود داشته و با سپرده های مردم به نفع کشور و مردم کارکند موافقت کردند. خبر تشکیل بانک ملی با سرمایه 15 میلیون ( 30 کرور) قابل افزایش به 50 میلیون تومان با وجد و شعف عموم ملت روبرو شد. ولی نه استقبال مردم و نه فرمان های سلطنتی کارساز شد و آرزوی تأسیس بانک ناکام ماند و سیطره مالی قدرتهای استعماری در کنار نفوذ سیاسی آنها همچنان ادامه یافت. از طرفی دیگر تغییرات ناگهانی در اوضاع سیاسی و انعقاد قرارداد 1907 میلادی بین دولت های روسیه و انگلیس و تقسیم ایران و نیز آغاز جنگ جهانی اول و ورود نیروهای اشغالگر به ایران تمام کوشش ها و تلا شهای تشکیل بانک ملی را نقش بر آب کرد و این آرزوی بزرگ مردم سالها به تعویق افتاد.
پس از پایان جنگ جهانی اول و خروج اشغالگران از ایران، در اردیبهشت ۱۳۰۶ در دولت مستوفی الممالک، لایحه تأسیس بانک ملی ایران از تصویب مجلس شورای ملی گذشت و اجرای آن تحت یک اعلانیه به دولت ابلاغ شد. سرانجام قانون تاسیس بانک ملی ایران در جلسه مورخ 14 اردیبهشت 1306 به تصویب مجلس رسید و اساسنامه بانک در 14 تیر ماه 1307 مورد تصویب کمیسیون مالیه مجلس قرار گرفت و در روز سه شنبه 20 شهریور 1307 بانک ملی ایران در تهران رسماً کار خود را آغازکرد. در این اعلانیه چنین آمده است:
اعلان
به استحضار عامه می‌رساند که بر حسب قانون مصوب ۱۴ اردیبهشت ۱۳۰۶ شرکتی تحت عنوان بانک ملی ایران در طهران تاسیس شده.از سرمایه که به موجب قانون مزبور و به موجب اساسنامه مصوبه از طرف هیات وزرا عظام و کمیسیون قوانین مالیه مجلس شورای ملی برای بانک مقرر گردیده و فعلا معادل دو میلیون تومان به عنوان سرمایه سهامی تعیین و صدی چهل آن برای تاسیس و افتتاح بانک از طرف دولت نقدا پرداخت شده است. بانک مذکور مطابق مقررات اساسنامه خود که طبع و نشر گردیده به تمام معاملات صرافی اقدام نموده و به بسط تجارت و توسعه امور صنعتی و فلاحتی در ایران اهتمام خواهد داشت.
تاریخ شروع معاملات بانک ۱۷ شهریور ۱۳۰۷ خواهد بود.
طهران به تاریخ ۲۸ مرداد ۱۳۰۷
وزیر مالیه- فیروز
اهداف بانک ملی
ماده اول این قانون، «پیشرفت امر تجارت و فلاحت و زراعت و صناعت» را سرلوحه هدفهای این بانک قرار داده بود. بر اساس قانون دیگری که در آبان ماه همان سال از تصویب مجلس گذشت، به منظور ایجاد تشکیلات و انتظام امور بانکی با موازین صحیح و رایج در بانکهای معتبر، هیئتی از متخصصان آلمانی استخدام شدند و با مدیریت دکتر کورت لیندن بلات از شهریور ۱۳۰۷ ش خدمات بانکی را دایر کردند. اولین مدیر عامل بانک ملی دکتر کورت لنیدن بلات و معاون او فوگل بود که به همراه 70 کارشناس از کشور آلمان به ایران آمدند. لیندن بلات پیش از آن در بانک ملی بلغارستان مشغول به کار بود. در تابستان ۱۳۱۱ با مغضوب شدن تیمورتاش و محاکمه او به اتهامات مالی، پای مدیرعامل بانک ملی نیز به میان کشیده شد. لیندن بلات برکنار و از ایران اخراج شد و معاونش فوگل نیز از ایران گریخت. بانک ملی ایران پس از تثبیت مجددش به سرعت روی به رشد و گسترش نهاد. در ۱۳۰۹ امتیاز نشر اسکناس از بانک شاهنشاهی گرفته و با پرداخت دویست هزار لیره غرامت از آن بانک ستانده شد به بانک ملی ایران واگذار شد. در تاریخ ۲۲ اسفند ماه ۱۳۱۰ حق نشر اسکناس از تصویب مجلس شورای ملی گذشت و رسما به مدت ده سال بانک ملی ایران اعطا شد که به خودی خود قابل تمدید بود. در فروردین ۱۳۱۱ نخستین اسکناس بانک ملی ایران انتشار یافت.
تعداد شعب و کارکنان
بانک ملی ایران، نخستین بانک تجاری ایران است که در سال ۱۳۹۵ با درآمدی بالغ بر ۳۶۴٫۶۵۷ میلیارد ریال، از نظر میزان درآمد سالیانه، به‌عنوان بزرگترین شرکت ایرانی معرفی شده‌است. در ابتدای تأسیس بانک علاوه بر شعبه مرکزی دو شعبه در بازار تهران و بندربوشهر که مهم ترین بندر بازرگانی آن روز ایران بود تأسیس شد. با توجه به اینکه در آن تاریخ متخصصین بانکی در ایران وجود نداشت به موجب قانونی اجازه استخدام اتباع سویسی یا آلمانی به منظور اداره بانک داده شد. تعداد کارکنان بانک در روز افتتاح اعم از ایرانی و آلمانی از ۲۷ نفر تجاوز نمی‌کرد. در حال حاضر تعداد کارکنان بانک ملی ایران بالغ بر ۴۵ هزار نفر است. این بانک بزرگترین بانک جهان اسلام و خاورمیانه است. بانک ملی ایران تا پایان سال مالی ۱۳۹۵ با دارایی خالص ۷۶٫۶ میلیارد دلار و شبکه گسترده‌ای از ۳٫۳۲۸ شعبه بانکی، به عنوان بزرگترین بانک ایران بر پایه میزان دارایی‌ها شناخته شد. برند بانک ملی ایران در سال ۱۳۹۲ در دهمین جشنواره ملی قهرمانان صنعت ایران به عنوان یکی از ۱۰۰ برند برتر ایران شناخته شد. بانک ملی ۳۳۲۸ شعبه فعال در داخل، ۱۴ شعبه فعال و ۴ سابسیدری در خارج کشور و ۱۸۰ باجه دارد.
میزان سرمایه سهام
بر حسب اساسنامه بانک ، بانک ملی ایران بصورت یک شرکت سهامی دارای شخصیت حقوقی شناخته شد و تابع قوانین تجاری تلقی گردید. سرمایه اولیه بانک 20 میلیون ریال بود که فقط 8 میلیون آن پرداخت شد و در سال 1314 سرمایه بانک به 300 میلیون ریال و در سال 1331 به دو میلیارد ریال افزایش یافت که تمام آن پرداخت شده است. اما در سال ۱۳۱۷ انتقال سهام بانک به سهامداران غیردولتی ممنوع شد. سرمایه بانک ملی ایران در سال ۱۳۱۴ به ۳۰۰ میلیون ریال و در سال ۱۳۳۱ به ۲ میلیارد ریال افزایش یافت. بانک ملی با توجه به محدودیت‌های نظام بانکی تا پیش از سال ۱۳۳۵ کلیه وظایف بانک مرکزی در اقتصاد را نیز به عهده داشت. پس از تأسیس بانک مرکزی ایران وظایف مزبور به این بانک واگذار گردید. این سرمایه در حال حاضر با افزایشی که در سال 95 داشت بالغ بر 187 هزار میلیارد ریال است و آخرین سرمایه ثبتی بانک ملی در خرداد ماه ۱۳۹۶ به ۱۹۸ هزار و ۵۶۵ میلیارد و ۶۰۰ میلیون ریال بوده است.
نقش و مسئولیتهای مهم بانک ملی در تاریخ
همانطور که بالاتر توضیح دادیم، نشر اسکناس یکی از مهمترین مسئولیتهای این بانک بود. اما اجرای پروژه های مهم دیگری نیز به این بانک واگذار شده بود. برای مثال در سال 1314 این بانک که با مشارکت در سرمایه گذاری شرکت‌هایی مانند شرکت بازرگانی و کشاورزی که وزارت دارایی را تشکیل داده بود به افزایش سرمایه رسیده بود، برای احداث راه آهن که نقش مهمی در تحولات اقتصادی و صنعتی داشت به دولت وام داد. یکی از بندهای اساسنامه این بانک حفظ ارزش پول و تنظیم اعتبارات بود که در همان راستا در سال 1318 بانک کارگشایی و بانک رهنی و در ۱۳۱۸ ش صندوق پس انداز ملی به عنوان بخشهایی از این بانک توسعه یافت و آغاز به کار کرد.
در سالهایی که کشور ما درگیر جنگ جهانی دوم و حضور نیروهای متفقین بود، بانک ملی کارآمدی خود را با نیروهای متخصص اش به خوبی نشان داد و برای کاهش عوارض اقتصادی جنگ به دولت وام داد و وظایف برخی از سازمان ها را به عهده گرفت و به سازمان های دیگر نیز کمک رساند. پس از پایان جنگ جهانی دوم نیز کشور را تنها نگذاشت و با خروج نیروهای اشغالگر به بازسازی اقتصادی ایران پرداخت. در جریان نهضت ملی شدن صنعت نفت نیز بانک ملی نقش فعالی به عهده گرفت: قراردادهای تهاتری دولت را به اجرا درآورد، سرمایه خود را از محل اندوخته‌ها افزایش داد و، برای مبارزه با رکود در بعضی از بخش‌های صنعتی و اقتصادی کشور، اقدامات سودمندی انجام داد.
پس از انقلاب نیز از آنجا که بانک ملی ایران دارای اشیای قدیمی از دوره هخامنشیان، ساسانیان و آثار گرانبهای هنری ازجمله تابلوهای نفیس نقاشی، خط، فرش و مسکوکات است، در 21 تیر 96 موزه اختصاصی بانک ملی با حضور اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور افتتاح شد. در این موزه مجموعه کاملی از هدیه‌های تاریخی بانک، افزارهای دفتری و دستگاه چاپ اسکناس، عکس‌های کهن، سکه و اسکناس‌های کهن و افزارهای تشریفاتی بانک در معرض بازدید عموم قرار می‌گیرند. خود ساختمان صندوق بانک ملی که در سال 1307 تاسیس شده است نیز در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. این ساختمان با الهام گیری از بناهای دوران هخامنشی و تلفیق معماری ایران و اروپا ساخته شده بود.
خدمات مهم بانک
بانک ملی برای ارائه خدمات بهداشتی و درمانی به کارکنان خود و وابستگان آنها در سال 1352 اقدام به تاسیس بیمارستان اختصاصی کرد تا نیاز به پذیریش بیماران را مترفع سازد. هم‌اکنون این واحد در ساختمانی با ۹ طبقه و با مساحت حدود ۲۴۰۰۰ متر مربع دارای ۲۵۰ تخت و حدود ۸۰۰ نفر کادر، ۱۱ درمانگاه، ۱۴ بخش و با استفاده از تجهیزات مدرن پزشکی در خدمت بهداشت و درمان کارکنان بانک ملی ایران است. لازم به ذکر است دانشکده پرستاری این بانک نیز سال 1396 افتتاح شد و از دارای واحدهای مختلفی مانند آزمایشگاه، سالن کنفرانس، کلاس های متعدد و کتابخانه است.
مسئولیت اجتماعی بانک ملی
فعالیت های بانک ملی ایران در حوزه مسئولیتهای اجتماعی از دو منظر سازمانی و پرسنلی همیشه مد نظر بوده و علاوه بر فعالیت هایی سیستمی و بصورت رسمی، خانواده بزرگ بانک ملی ایران نیز همیشه بعنوان قشری از جامعه دست در دست هم در احیای این وظایف نقشی موثر ایفا نموده اند. بانک ملی در امور عام المنفعه و فرهنگی و اجتماعی مشارکت زیادی داشته است و همراهی با موسسات خیریه از جمله سازمان بهزیستی کشور، کمیته امداد امام خمینی (ره)، جمعیت پیوند اعضای کشور، موسسه حمایت از کودکان سرطانی، بنیاد کودک و… و یا مشارکت در حرکت های اجتماعی بزرگ مانند جشن نیکوکاری، جشن رمضان و گلریزان برای آزادی زندانیان دیه بخشی از فعالیت های فرهنگی و عام المنفعه این بانک است.
خدمات الکترونیک
بانک ملی ایران در راستای ارائه خدمات نوین و بانکداری الکترونیک برای کلیه مشتریانی که یکی از انواع حسابهای متمرکز(سیبا) را داشته باشند این امکان را فراهم نموده است تا با عضویت در بخش خدمات اینترنتی این بانک ضمن آگاهی از گردش حساب کلیه حسابها اعم از سیبا و غیر متمرکز مشتمل بر ریالی و ارزی، جاری، قرض الحسنه و کوتاه مدت، در صورت تمایل صورتحساب خود را در هر بازه زمانی که خود می خواهند از طریق چاپ در قالب فایل اکسل دریافت نمایند.
ارائه خدمات به مشتریان جهت انجام تراکنش های مالی از طریق تلفن همراه موجب افزایش سرعت وکیفیت خدمت رسانی به مشتری صرفه جویی در هزینه ها, کاهش استهلاک دستگاه های خود پرداز, جلوگیری از خروج نقدینگی از بانک, کاهش حجم بالای کار در شعب و در دسترس بودن خدمات بانکی به صورت 24 ساعته می شود. خدمات بانکی قابل ارائه از طریق تلفن همراه شامل: ثبت نام و ثبت حسابها, دریافت مانده حساب , دریافت سه گردش آخر حساب ,انتقال وجه بین حساب خود و دیگران, استعلام چک , پرداخت قبوض و بسیاری از موارد دیگر است. برای ورود به سامانه خدمات الکترونیک بانک ملی که بخش های مختلفی را شامل می شود، روی این لینک و برای ورود به سامانه بام روی این لینک کلیک کنید.
