یازدهم مرداد برابر با ۱ اوت روز جهانی وب است. در حالی که شاید تنها چند دهه از ظهور وب در جهان می‌گذرد، کمتر کسب و کاری در جهان وجود دارد که به شبکه جهانی وب (World Wide Web) وابسته نباشد. به مناسبت روز جهانی وب قصد داریم درباره تاریخچه توسعه وب صحبت کنیم.
تاریخچه وب
شاید برای شما این سوال پیش آمده باشد که حروف WWW که در ابتدای آدرس سایت‌های اینترنتی وجود دارد از کجا آمده است؟ برای اینکه به این سوال جواب بدهیم باید برگردیم به سال ۱۹۸۹ و جایی که تیم برنرز لی (Tim Berners-Lee) دانشمند انگلیسی طرح پیشنهادی خود را به پژوهشگاه CERN در ژنو ارائه داد.
پروژه برنرز لی که پایه شبکه جهانی وب کنونی است بر پایه سه اصل مطرح شده بود که عبارتند از:
- آدرس اختصاصی شناسایی منبع صفحات یا همان URL
- انتشار متون بوسیله تگ‌ها یا همان HTML
- پروتکل ارسال صفحات وب یا همان HTTP
هنگامی که برنرز لی روی طرح خود کار می‌کرد توانست به وسیله کامپیوتر نکست (NeXT) که در پژوهشگاه CERN قرار داشت پروتکل WWW را بنویسد که به‌وسیله آن موفق شد اسنادی را از طریق لینک‌های ارتباطی (hyperlinks) بین محققان در سراسر جهان به اشتراک بگذارد. اولین وبسایت جهان هم در تاریخ ۶ اوت ۱۹۹۱ در پژوهشگاه CERN ساخته شد و در تاریخ ۳۰ آوریل ۱۹۹۳ این پژوهشگاه تصمیم گرفت پروتکل WWW را به یک دامنه عمومی برای استفاده عموم مردم جهان تبدیل کند. جالب است بدانید در حال حاضر نزدیک به ۲ میلیارد وبسایت در جهان وجود دارد.
آیا وب همان اینترنت است؟
گاهش اوقات وب با اینترنت اشتباه گرفته می‌شود یعنی بسیاری از افراد گمان می‌کنند وب همان اینترنت است. اما واقعیت اینگونه نیست. اینترنت در واقع شبکه‌ای عظیم است که از متصل شدن چندین کامپیوتر از طریق کابل‌ها، ماهواره‌ها، خطوط تلفن، روترا و سوییچ‌ها است که اولین بار توسط آژانس پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته آمریکا (DARPA) در سال ۱۹۶۰ اختراع شد. اما همانطور که گفتیم وب سال‌ها بعد توسط تیم برنرزلی برای ارتباط بین لینک‌ها اختراع شد. در واقع وب یکی از اجزای مهم اینترنت محسوب می‌شود.
توسعه وب
طرحی که برنرز لی اولین بار پیاده سازی کرد بر مبنای متون ثابت (استاتیک) بود اما در حال حاضر صفحات پویا یا متغیر وب (داینامیک) سایت‌هایی با قابلیت‌های حیرت انگیز خلق کرده است.
وب ۱
شاید عجیب باشد که بدانید در آغاز راه وب ۱ غیرمتمرکز و تنها مبتنی بر یک کامپیوتر بود، یعنی کاربران تنها می‌توانستند محتوای ب را بخوانند و تنها کسانی که به سرور اصلی دسترسی داشتند امکان تولید و انتشار مطالب را بر عهده داشتند. در آن زمان مرورگرهایی مانند موزاییک (Mosaic) و اینترنت اکسپلورر وظیفه رساندن محتوا به مخاطب را بر عهده داشتند. اما در سال ۱۹۹۸ و با ارائه الگوریتم جدید گوگل وب ۱ معنا و مفهوم پیچیده‌تری به خود گرفت.
وب ۲
انقلابی که گوگل در وب ایجاد کرد با ورود کسب و کارها و برنامه نویسان وب به این حوزه همراه شد تا نهایتا در سال ۲۰۰۴ تیم اوریلی (Tim O’Reilly) وب ۲ را با عنوان انقلاب تجارت در صنعت کامپیوتر به وسیله مهاجرت به روی بستر وب را به جهان معرفی کرد. اصل قضیه وب ۲ این است که کابران و مصرف کنندگان هم بتوانند به تولید و انتشار محتوا بپردازند. به این ترتیب اطلاعات در وب ۲ خیلی پویاتر از وب ۱ است.
شاید بگوییم سایت‌هایی مانند ویکی پدیا و شبکه‌های اجتماعی مانند یوتیوب، فیسبوک از نمونه‌های بارز توسعه وب در وب ۲ به شمار می‌روند.
وب ۳ یا وب مفهومی
هر چه وب توسعه پیدا می‌کند باز هم این موضوع که داده‌ها و اطلاعات ما روی سرورهای متمرکز ذخیره می‌شود و امکان سرقت آن‌ها وجود دارد نگران کننده است. حتما برای شما پیش آمده است که در شبکه‌های اجتماعی تبلیغات خاصی برای شما نشان داده می‌شود این نشان می‌دهد جریان آزاد اطلاعات وجود ندارد و ردپای شما در اینترنت دنبال می‌شود.
وب ۳ شاید جریان آزاد اطلاعات است. به نحوی که داده‌های به صورت غیرمتمرکز و همواره در دسترس باشند.
شاید بتوانیم بگوییم ایده بیت کوین و شبکه‌های بلاک چین نیز بر پایه همین ایده استوار شده است. برای مثال بیت کوین به شما امکان می‌دهد بدون واسطه بتوانید تراکنش مالی انجام دهید.
نام گذاری روز جهانی وب
در سال ۲۰۱۳، پژوهشگاه CERN تصمیم گرفت آگاهی بیشتری در مورد پروژه جهانی وب فراهم کند، به همین دلیل در تاریخ ۱ اوت اولین وبسایت جهان را دوباره در آدرس اصلی سایت راه‌اندازی کرد و این روز را به نام روز جهانی وب نام‌گذاری کرد.
نظر شما درباره آینده وب چیست؟ پیش بینی خود را از آینده وب از طرق برات نیوز با ما در میان بگذارید.
