در تقویم رسمی ایران، چهاردهم تیر به نام روز قلم نام‌گذاری شده است. اختراع خط و شروع نوشتن یکی از اولین گام‌های تمدن بشری و پیشرفت محسوب می‌شود. قدمت نوشتار به ۲۰ هزار سال پیش باز می‌گردد و از شش هزار سال پیش نوشتن به صورت نظام‌مند مورد استفاده قرار گرفت. ایران به عنوان یکی از تمدن‌های بزرگ تاریخ تاثیر زیادی در پیشرفت و توسعه علم در جهان داشت به همین دلیل قلم و نویسندگی از جایگاه ارزشمندی در بین ایرانیان برخوردار است. در این مطلب از برات نیوز قصد داریم در مورد روز قلم و ارزش آن در زندگی صحبت کنیم.
تاریخچه نام‌گذاری روز قلم
از آنجا که تاریخ ایران نام شاعران و نویسندگان بزرگی را با خود یدک می‌کشد، همواره قلم جایگاه ارزشمندی در کشور ما داشته است. به همین خاطر به پیشنهاد انجمن قلم ایران و تصویب شورای انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۸۱ روز چهاردم تیرماه به نام روز قلم نام‌گذاری شد.
البته پیشنهاد روز چهاردهم تیر برای این مناسبت بی دلیل نبوده و به قرن‌ها پیش و جشن تیرگان باز می‌گردد. هوشنگ پادشاه پیشدادی هر ساله در روز ۱۳ تیر جشنی بر پا می‌کرد که یکی مهم‌ترین آیین‌های جشن تیرگان که از ۱۳ تیر به مدت روز برگزار می‌شد، بزرگداشت قلم و گرامیداشت کاتبان و نویسندگان بوده است.
همچنین به نوشته ابوریحان بیرونی، چهاردم تیر روز سیاره عطارد است و در نوشته‌های کهن از عطارد به عنوان کاتب ستارگان نام برده شده است.
پس از انقلاب هم نویسندگان و شاعران سرشناسی مانند محمدعلی سپانلو این روز را به عنوان روز قلم پشنهاد کردند که در نهایت با تصویب شورای انقلاب فرهنگی چهاردم تیرماه به نام روز قلم نام‌گذاری شد.
جایگاه قلم در اسلام
قلم نه تنها فقط در تاریخ کهن ایران بلکه در اسلام هم از قداست ویژه‌ای برخوردار است تا جایی که خداوند در قرآن به قلم قسم یاد می‌کند: « ن وَ الْقَلَمِ وَ ما یَسْطُرُونَ، سوگند به قلم و آنچه می‌نویسد». یکی دیگر از نشانه‌های ارزشمندی قلم در اسلام تعالیم و سخنان پیامبر و اماما ن معصوم علیهم السلام است. تا جایی که پیامبر (ص) می‌فرمود: «هر اسیری که به ۱۰ مسلمان خواندن و نوشتن بیاموزد، آزاد می‌شود.»
آنچه که قلم را بر سخن برتری می‌دهد در سه نکته خلاصه می‌شود:
- ماندگاری: حرف‌ها و سخن‌ها فراموش می‌شوند ولی نوشته‌ها باقی خواهند ماند. امام علی (ع) در یکی از سخنانش فرموده‌اند: «دانش را با نوشتن در بند کنید».
علامه طبرسی در این مورد گفته‌اند: بیان دو گونه است، بیان زبان و بیان قلم. بیان زبان با گذشت زمان کهنه می‌شود ولی بیان قلم تا ابد باقی خواهد ماند.»
- دقت: معمولا نوشته‌ها بسیار دقیق‌تر و با پژوهش بیشتری نوشته می‌شوند تا سخن‌ها و گفته‌ها. همچنین با نوشتن می‌توان منظور را با دقت بیشتر و برای مدت بیشتری به افراد دیگر منتقل کرد.
- عمیق بودن: معمولا نوشته‌ها با جزئیات بیشتر و فکر و تامل بیشتری به رشته تحریر در می‌آیند تا حرف و سخن. چرا که نویسنده ممکن است ساعت‌ها برای نوشتن یک جمله یا مطلب فکر کند و به تحقیق بپردازد.
چرا قلم برای ما ارزشمند است
بدون شک اگر قلم و نویسندگی نبود، تاریخ، فرهنگ، علوم، ادیان، داستان‌ها، شعرها و … امروز این گونه به دست ما نمی‌رسید و قلم عامل اصلی انتقال دانش و تجربیات به صورت دقیق و عمیق به نسل‌های بعد است.
چهاردهم تیر و روز قلم فرصت مناسبی است که یادی کنیم از اساتید فرهیخته‌ی و تمام زحمت‌کشان و جامعه اهل قلم کشور عزیزمان ایران. به نظر شما آثار کدام شاعران و نویسندگان ایرانی کمتر دیده و معرفی شده است؟
