اولین قرارداد بلند مدت ایران با کشوری دیگر تحت عنوان ” سند جامع راهبردی ایران و چین ” یا قرارداد 25 ساله، این روزها نوک پیکان رسانه‌های داخلی و خارجی قرار گرفته است و هر روز موج جدیدی از اخبار مثبت و منفی در این حوزه منتشر می شود.
به گزارش برات نیوز ، حدود یک هفته است که از تصویب این سند همکاری در هیئت دولت می‌گذرد اما هنوز جزییاتی از این سند به صورت واضح اطلاع رسانی نشده است.
به گفته بسیاری کارشناسان این توافق، نسخه توسعه یافته‌ای از قرارداد مشارکت جامع استراتژیک ایران و چین است که چند روز پیش آقای ظریف آن را به زبان چینی توییت کرد.
بر اساس این گزارش طی قرارداد مذکور، سال 2016 با رقم 400 میلیارد دلار به امضای طرفین رسید و همان زمان پترولیوم اکونومیست درباره آن اطلاعاتی را منتشر کرد که در این نشریه ضمن اینکه هنوز مفاد قرارداد به اطلاع عموم نرسیده از برنامه سرمایه گذاری 280 مییارد دلاری چین در بخش انرژی ، نفت و گاز و پتروشیمی ایران و 120 میلیادردلاری زیرساختهای حمل و نقل و جاده‌ای ایران خبر داده بود.
جزییات قرارداد 25 ساله با چین
قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین یا برنامه ۲۵ ساله همکاری‌های مشترک ایران و چین یک توافق بین ایران و چین برای سرمایه‌گذاری ۲۸۰ تا ۴۰۰ میلیارد دلاری چینی‌ها در صنعت نفت و گاز و پتروشیمی ایران است.
طبق اعلام دولت، به احتمال زیاد بخش قابل توجهی از این سرمایه‌گذاری چینی‌ها طی سال نخست اجرای قرارداد ۲۵ ساله با آن‌ها به صنعت نفت و گاز ایران تزریق می‌شود و مابقی آن به‌صورت مرحله‌ای و براساس توافق دو طرف از سوی پکن در ایران انجام می‌شود.
بر اساس این گزارش، حسن روحانی، رئیس‌جمهور پیش‌نویس نهایی برنامه ۲۵ ساله همکاری‌های جامع ایران و چین را ۰۳ تیر ۱۳۹۹ بررسی و تأیید کرد. در این نشست به وزارت خارجه مأموریت داده شد که طی مذاکرات نهایی با طرف چینی، بر اساس منافع متقابل بلندمدت، این برنامه را به امضای طرفین برساند.
این در حالی است که وبسایت پترولیوم اکونومیست در یک گزارش ادعا کرد چینی‌ها قرار است در قالب توافق شراکت جامع استراتژیک با ایران ۱۲۰ میلیارد دلار در حوزه توسعه زیر ساخت‌های تولید و حمل‌ونقل در ایران سرمایه‌گذاری کنند که بخش قابل توجهی از این سرمایه‌گذاری هم در پنج سال نخست انجام خواهد شد و مابقی آن دوره‌ای و براساس توافق دو کشور به بخش صنعت و حوزه حمل‌ونقل ایران تزریق می‌شود.
در مقابل طرف چینی نفت و گاز را با سی درصد تخفیف و با مهلت باز پرداخت دوساله از ایران خریداری می‌کند و می‌تواند بازپرداخت را با یوان چینی انجام دهد. بر اساس همین گزارش ادعا شده طرف چینی می‌تواند تا ۵۰۰۰ نیروی امنیتی چین را با هدف محافظت از سرمایه گذاری خود به ایران بیاورد.
تارنمای پترولیوم اکونومیست مدعی شد که در سفر وزیر امور خارجه ایران، تهران و پکن توافقی را که در سال ۲۰۱۶ به نام «مشارکت جامع استراتژیک چین و ایران» با رقم ۴۰۰ میلیارد دلار امضا کرده بودند، توسعه داده و بندهای غیرعلنی به آن افزوده‌اند.
اما طبق نظرات رئیس‌جمهور ایران در دولت دوازدهم این همکاری، زمینه‌ای برای مشارکت ایران و چین در پروژه‌های اساسی و زیرساختهای توسعه‌ای از جمله طرح بزرگ «کمربند – راه» است و فرصتی برای جلب سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف اقتصادی از جمله صنعت، گردشگری، فناوری اطلاعات و ارتباطات خواهد بود.
واکنشهای مهم به این قرارداد
چند روز گذشته در پی انتشار خبر قرارداد 25 ساله ایران و چین، واکنهشای بسیاری مطرح شد و از جمله آن در روز شنبه 7 تیرماه بود که محمود احمدی‌نژاد، ریس‌جمهور سابق ایران به قرارداد ایران و چین انتقاد کرد و گفت: «شنیده‌ام که در حال مذاکره هستند و می‌خواهند یک قرارداد جدید ۲۵ ساله با یک کشور خارجی منعقد کنند و هیچ‌کس هم خبر ندارد مگر شما مالک کشور هستید که بدون اطلاع ملت و از کیسه ملت به دیگران می‌بخشید؟ انقلاب کردیم تا هیچ مسئله‌ای از ملت پنهان نباشد و کسانی خود را مالک ملت ندانند».
از دیگر منتقدان به این قرارداد، حسن نوروزی، نماینده رباط کریم است که در مورد واگذاری جزیره کیش به چینی‌ها، به رئیس‌جمهور ایران هشدار داد؛ و گفت: «مذاکراتی از سوی دولت در حال انجام بود که جزیره کیش به مدت ۲۵ سال به چینی‌ها واگذار شود.» او در همین زمینه به امتیاز صید ماهی در آب‌های جنوب کشور برای چینی‌ها اشاره کرد و گفت مذاکره‌هایی نیز دربارهٔ دریای خزر انجام شده‌است. مقامات در تهران واگذاری کیش و امتیاز صید بی‌رویه ماهی به چینی‌ها را رد کردند.
ماجرای قرارداد از چه قرار است؟
سال گذشته یک تارنمای انگلیسی خبری منتشر و ادعا کرد، قراردادی ۲۵ ساله میان ایران و چین منعقد شد که بر اساس آن، چین در ازای گرفتن امتیازاتی متعهد شد، ۴۰۰ میلیارد دلار در ایران سرمایه گذاری کند.
این گزارش و ادعای «پترولیوم اکونومیست» بازتاب گسترده‌ای در رسانه های داخلی و خارجی به همراه داشت.
در آن زمان تحلیلگرانی از جمله دکتر محسن شریعتی نیا، عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی و کارشناس مسائل چین در گفت‌وگو با تابناک و در پاسخ به این ادعا عنوان کرده بود: این مقاله را چندان جدی نیافتم. رسانه‌ای که این خبر ـ تحلیل را منتشر کرده، از منظر پوشش دادن اخبار و تحلیل های مهم در مورد سیاست خارجی ایران و چین فاقد ارزش است؛ بنابراین، نمی توان بحث‌هایی هم که در آن مطرح شده را چندان جدی تلقی کرد. مهمتر آنکه این خبر در رسانه‌های حرفه‌ای انعکاس چندانی نیافت.
جالب اینکه در همان زمان، محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان در گفت‌وگو با ایرنا، ضمن رد این ادعا و تأیید خبر تابناک عنوان کرد: این مسأله از اساس، نادرست است.
وزیر امور خارجه تصریح کرده بود: صرفا پیشنهادی از سوی ایران برای روابط 25 ساله مطرح شده است.
ظریف در پاسخ به این که آیا بندهای این توافق را آن گونه که برخی رسانه‌ها مدعی شده‌اند، نادرست می‌دانید و بندهای این توافق چه هستند، پاسخ داد: در اصل، توافقی در کار نیست که بندهایی داشته باشد. یک پیشنهاد برای برنامه‌ای 25 ساله است که تازه باید بنشینیم و شروع به نوشتن توافق کنیم.
بر اساس گزارش تارنمای پترولیوم اکونومیست ( Petroleum Economist) در سفر وزیر امور خارجه ایران در اواخر ماه اوت، تهران و پکن توافقی را که در سال 2016 به نام ” سند جامع راهبردی ایران و چین ” امضا کرده بودند، توسعه داده و بندهای غیر علنی به آن افزوده‌اند که شامل تخفیف و امتیازهای بسیاری در زمینه سرمایه‌گذاری نفت و گاز ایران است.
در گزارش این تارنمای انگلیسی آمده بود که این توافق به چین تخفیف‌های بزرگی برای خرید نفت داده و پکن می‌تواند پول محصول خریداری شده از ایران را حداکثر تا دو سال به این کشور پرداخت کند. از سویی دو طرف توافق کردند که چین پول خریدهای خود را به “یوآن” یا ارزهای دیگر به ایران پرداخت کند و این به معنای آن است که قرار نیست در مبادلات تجاری ایران و چین از دلار استفاده شود.
گفتنی است در خصوص سند جامع راهبردی ایران و چین شایعات و خبرسازی بسیاری تا کنون انجام شده است و تا دولت به صورت شفاف مفاد این قرارداد را بازگو نکند همچنان باید شاهد سیل شایعات و واکنشها در این حوزه باشیم.
