اقتصاد بیمارگونه کشور سالهاست که گریبان‌گیر چالش‌های اساسی و بی‌تدبیری است و راهکارهای مختلف تا کنون به هیچ طریقی نتوانسته‌اند گره اصلی را بگشایند. با برات نیوز همراه باشید. به اعتقاد بسیاری از صاحبنظران، مدیریت دولتی و حکمرانی آن بر اقتصاد ایران مشکل اصلی این حوزه است. با اینکه در سال‌های اخیر، دولت با واگذاری تشکیلات دولتی و دفاع از خصوصی سازی سعی بر بسامانی اوضاع اقتصاد داشته اما در واقعیت نتوانسته هیچ دردی از اقتصاد بیمار را درمان کند. سیاست جدید دولت در واگذاری سهام عدالت که در یک ماه اخیر قسمت اعظم اخبار روزانه را در برگرفته، راهبردی است که به نظر میرسد در راستای اندیشه خصوصی سازی به میان آمده اما با چالش‌های عدیده‌ای مواجه شده است؛ اما سهام عدالت چیست ؟
فروش سهام یا نگهداری آن؟!
۹ اردیبهشت سال جاری بود که مقام معظم رهبری ابلاغیه «آزادسازی»سهام عدالت را صادر کردند. در این راستا از ۱۰ اردیبهشت ماه به مشمولان سهام عدالت فرصت داده شده تا چنانچه قصد دارند سهام خود را به صورت مستقیم مدیریت کنند، با مراجعه به سامانه سهام عدالت، مدیریت مستقیم را انتخاب کنند.
البته آزادسازی سهام عدالت به دو روش مستقیم وغیرمستقیم طراحی شده است. در روش مستقیم، مالکیت و مدیریت سهام به صورت مستقیم و بدون واسطه به سهامدار، تخصیص و انتقال می یابد. به عبارت دیگر، به میزان سهام تخصیص یافته به هر فرد در شرکتهای سرمایه پذیر سهام عدالت و به تناسب ارزش مقطع واگذاری، تعدادی از سهام ۳۶ شرکت بورسی تخصیص خواهد یافت.
در این حالت مسئولیت حفظ، نگهداری و مدیریت سهام اختصاص یافته به عهده سهامداربوده و در راستای حفظ ارزش سهام تخصیص یافته، قابلیت نقل و انتقال سهام مزبور به غیر و فروش آن بر اساس محدودیت های زمانی و مقداری تعیین شده توسط شورای عالی بورس صورت خواهد گرفت. همچنین مطابق قانون تجارت افراد سهامدار محسوب شده و از مزایای سهام تخصیص یافته از جمله سود و … بهره مند خواهند شد.
اما در روش غیرمستقیم مالکیت و مدیریت سهام عدالت، از طریق شرکتهای سرمایه گذاری استانی ساماندهی خواهد شد و سهامدار حق انتقال به غیر و دخل و تصرف در آن را نخواهد داشت. در این روش سود یا زیان قابل تخصیص به سهامدار براساس نحوه عملکرد شرکتهای سرمایه گذاری استانی تعیین و تخصیص پیدا خواهد کرد. با این تفویض اختیار، سهام شرکتهای سرمایه پذیر سهام عدالت متعلق به سهامدار توسط شرکت های سرمایه گذاری استانی ساماندهی خواهد شد.
این در حالی است که به گفته برخی تحلیلگران، نگهداری بلند مدت سهام عدالت به صرفه‌تر از فروش آن است. زیرا سهام عدالت برای فروختن نیست بلکه برای نگهداری بلند مدت است و این امکان فروش که دولت در اختیار مردم قرار داده به معنای تشویق افراد به فروش نیست بلکه امکانی برای افراد است و این مزیت فروش همیشه وجود خواهد داشت.
بلاتکلیفی در نحوه انتقال سهام عدالت
حال، شورای عالی بورس اعلام کرده ، تمامی دارندگان سهام عدالت که قصد فروش قسمتی از سهام خود را دارند، می‌توانند از ۶ خرداد به شعب بانکهایی که قبلا در آن دارای حساب بانکی بوده و شماره شبای آن حساب را به سازمان خصوصی سازی معرفی کرده‌اند، مراجعه و با تکمیل فرمهای مربوط نسبت به تکمیل سفارش فروش 30 درصد از سهام عدالت خود و تعهد نامه مربوطه، اقدام کنند.
این مهلت ۸ خرداد به پایان میرسد و از ۱۰ خرداد ماه جاری، بانکها از طریق کارگزاری های خود یا کارگزاریهای طرف قرار داد، به تدریج نسبت به فروش سهام متقاضیان در بورس اقدام و وجوه حاصله را در قالب توافق شده به حساب آنها واریز خواهند کرد.
اما با این وجود به نظر میرسد ابعاد مختلف سهام عدالت روز به روز پیچیده تر میشود. به اعتقاد کارشناسان بازار سرمایه، از یک سو اگر تعداد قابل توجهی از 49 میلیون نفر سهامدار روش مستقیم را انتخاب کنند عملا یک چالش جدی برای بازار سرمایه کشور ایجاد میشود و از سوی دیگر اگر تعداد زیادی روش مستقیم را انتخاب نکرده و عملا در روش غیر مستقیم دسته بندی شوند موضوع شرکتهای سرمایه گذاری استانی سهام عدالت بسیار حساس خواهد شد.
بنا به گفته سخنگوی ستاد آزاد سازی سهام عدالت، تا کنون ۱۰ میلیون نفر روش مستقیم را انتخاب کرده اند که تا ۸ خرداد ماه وضعیت نهایی هر کدام از دو گروه مشخص خواهد شد و در نهایت افرادی که روش مستقیم را انتخاب کرده اند می‌توانند با مراجعه به شعب بانکی از مزیت فروش فوری 30 درصد پرتفوی سهام عدالت استفاده کنند.
در این میان سوال اساسی سهامداران زمان پرداخت سود نهایی است که هنوز پاسخ روشنی بیان نشده است.
ناگفته نماند که به گفته سخنگوی ستاد سهام عدالت، از تاریخ ۱۰ خرداد جاری، بانکها از طریق کارگزاری های خود یا کارگزاریهای طرف قرار داد، به تدریج نسبت به فروش سهام متقاضیان در بورس اقدام و وجوه حاصله را در قالب توافق شده به حساب آنها واریز خواهند کرد.
این در حالی است که طبق گزارش نظارتی مجلس، بلاتکلیفی نحوه انتقال سهام عدالت به مشمولین و روشن نبودن نحوه پرداخت سود به آنها، ابهام درعملکرد سازمان خصوصی‌سازی در فرآیند نهایی کردن مشمولان سهام عدالت همچنان از عمده‌ترین مشکلات پرداخت سود سهام عدالت است.
رییس سازمان خصوصی‌سازی هم در گفتگویی عنوان کرد که در مدیریت پرداخت سود سهام عدالت به مشمولین دچار ضعف و ناتوانی هستیم. تعلق سود سهام به مشمولین قطعی است ولی ما همچنان با مصوبه سال ۸۹ هیأت وزیران پیش می‌رویم و اعتقاد داریم راه خوبی نیست، ولی ناچار به ادامه آن هستیم چرا که در این راستا تاکنون راه بهتری را نتوانسته‌ایم جایگزین کنیم.
به گفته پوری حسینی، دولت هنوز نمیداند که چطور می‌توان70 درصد سهام یک شرکت را توسط 49 میلیون نفر مدیریت کرد؟ و اینکه آیا می‌توان مجمع عمومی برای آن برپا کرد به‌طوری که در آن اعمال رأی شود؟
با این تفاسیر به نظر میرسد یکی از مهمترین مشکلات دولت در پرداخت سود سهام عدالت، ابهام در عملکرد سازمان خصوصی‌سازی در فرآیند نهایی کردن مشمولان سهام عدالت است.
