نسبت قیمت به حجم دخانیات، باعث شده تا این کالا همواره در صدر فهرست کالاهای قاچاق باشد. به‌علاوه، ورود غیرقانونی سیگار به کشور در سال‌های اخیر به دلایل دیگری نظیر حمل‌ونقل آسان، حاشیه سود بسیار بالا به دلیل عدم پرداخت عوارض سنگین و تقاضای مصرف‌کنندگان، بیشتر مورد توجه قاچاقچیان بوده است.
به گزارش برات‌نیوز، طبق آماری که از سوی وزارت بهداشت منتشر شده است، سالانه حدود ۵۵ میلیارد نخ سیگار در کشور مصرف می‌شود اما طبق گزارش مرکز برنامه‌ریزی و نظارت بر دخانیات وابسته به وزارت صمت، میزان تولید و واردات قانونی سیگار در سال ۹۶ حدود ۵۲.۶ میلیارد نخ (۴۹.۳ میلیارد نخ تولید و ۳.۳ میلیارد نخ واردات)، در سال ۹۷ حدود ۴۸ میلیارد نخ و در سال ۹۸ حدود ۵۵ میلیارد نخ بوده است، در این گزارش همچنین میزان قاچاق سیگار کشور در سال ۹۸ برابر با ۱۰.۳ میلیارد نخ برآورد شده که با در نظر گرفتن این ارقام، میزان مصرف سیگار در کشور در سال ۹۸ چیزی در حدود ۶۵ میلیارد نخ تخمین زده می‌شود.
اما مطابق با برخی دیگر از محاسبه‌ها، میزان مصرف و قاچاق سالانه سیگار در کشور، بیش از این ارقام تخمین زده می‌شود. در همین زمینه، علی مؤیدی خرم‌آبادی، رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در اسفندماه سال گذشته اعلام کرد: نیاز کل کشور ۸۰ میلیارد نخ سیگار در سال است که در حال حاضر ۵۰ میلیارد نخ آن در داخل تولید می‌شود. با این حساب ۳۰ میلیارد نخ فاصله بین مصرف و تولید داخل وجود دارد که کارشناسان معتقدند این میزان از مسیر قاچاق وارد می‌شود.
آماری که در حوزه مصرف، تولید و قاچاق سیگار توسط دستگاه‌های مختلف منتشر می‌شوند، با هم هم‌خوانی ندارند و ضد و نقیض هستند اما نکته‌ای که در این میان قابل توجه است این است که میان تولید و مصرف سیگار فاصله زیادی وجود دارد که نشان دهنده مصرف بالای سیگار قاچاق در کشور است.
بیشتر بخوانید: قاچاقچی لوازم خانگی جای واردکننده را پر کرده است
آنچه که واضح است این است که ورود سیگار قاچاق به کشور سبب تضعیف تولید داخلی شده و آن بخش از درآمد دولت نیز که توسط دریافت عوارض تامین می‌شود، کاهش می‌یابد. از طرف دیگر در صورت وقوع قاچاق، امکان نظارت بر روند واردات و تضمین شرایط استاندارد وجود نخواهد داشت.
عبدالرحمان رستمیان، معاون فرهنگی دانشگاه علوم پزشکی تهران، معتقد است صنعت بیمه و به طور کلی اقتصاد کشور، از مصرف دخانیات آسیب‌های زیادی دیده است؛ مثلا مصرف دخانیات باعث تحمیل هزینه ۴۵ هزار میلیارد تومانی به نظام درمان و نظام سلامت شده و در کل هزینه‌های مستقیم، غیرمستقیم و پنهانی مصرف دخانیات خسارت ۱۰۰ هزار میلیارد تومانی برای اقتصاد کشور به‌همراه داشته است.
طبق نظرات کارشناسان این حوزه، سیگار قاچاق به‌دلیل موضوع آسیب‌های توأمان اقتصادی و سلامتی به نوعی از سایر کالاهای قاچاق دیگر متمایز می‌شود. طبق قانون برای هر نخ سیگار تولیدی، حدود ۴۲ درصد ارزش درب کارخانه آن عوارض درنظر گرفته می‌شود. بخشی از این عوارض برای توسعه زیرساخت‌های درمانی به وزارت بهداشت داده می‌شود. به این ترتیب کسی که سیگار قانونی مصرف میکند، بخشی از هزینه‌های درمان خود را به دولت پرداخت کرده است در صورتی که این امکان برای فردی که سیگار قاچاق مصرف میکند وجود ندارد و دوبلت مجبور از از محل بیت‌المال هزینه درمان آن‌ها را تامین کند.
با درنظر گرفتن تأکید قانون برنامه پنجم توسعه بر الزام منع واردات سیگار از ابتدای سال ۱۳۹۷، در صورتی که از ورود کالای قاچاق به کشور جلوگیری شود، سیگار جایگزین باید توسط تولیدکننده داخلی تولید شود که ۸۰ درصد آن سهم شرکت‌های بین‌المللی و مابقی سهم شرکت‌های داخلی است.
براساس گزارش‌های مرکز برنامه‌ریزی و نظارت بر دخانیات کشور و ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، مبارزه با قاچاق سیگار و افزایش تولید داخلی آن به ترتیب سالیانه ۱.۱۴۸ میلیارد تومان و ۳.۳۳۱ میلیارد تومان برای دولت درآمدزایی خواهد داشت. این موضوع به معنای آن است که درحال حاضر سه هزار میلیارد تومان خسارت در این حوزه به دولت وارد می‌شود.
علی مؤیدی خرم‌آبادی، رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز به‌تازگی از آغاز طرح رجیستری سیگار خبر داده است؛ وی گفت: بعد از اجرایی شدن این طرح می‌توان این کالا را از مرحله تولید تا مصرف نهایی، رصد و مورد رهگیری قرار داد. با راه‌اندازی سامانه رهگیری سیگار، قاچاق این کالا به صفر درصد خواهد رسید.
