وثیقه چیست. حتما شما نیز اصطلاح وثیقه را شنیده‌اید. امروزه به دلیل سوء استفاده‌هایی که در معاملات وجود دارد، استفاده از وثیقه و ضامن یکی از راه‌های اطمینان بخش در معاملات است. در این مقاله در مورد قرار وثیقه، انواع آن توضیح خواهیم داد. پس با برات نیوز همراه باشید.
وثیقه چیست ؟
این اصطلاح در هنگام گرفتن وام بانکی کاربرد زیادی دارد. به طور کلی به ملک یا انواع دیگر دارایی‌ها که فرد وام گیرنده به وام دهنده جهت ایجاد امنیت و اطمینان نسبت به بازپرداخت وام ارائه می‌کند، وثیقه گفته می‌شود. اگر وام گیرنده پرداخت وام را متوقف کند، وام دهنده می‌تواند از وثیقه جهت جبران زیان مالی خود بهره‌مند شود. ازآنجایی‌که وثیقه حاشیه امنی برای وام دهنده در صورت ناکامی وام گیرنده در پرداخت وام ایجاد می‌کند و ریسک وام دهی را کاهش می‌دهد، بنابراین وام هایی که با دریافت وثیقه، ایمن می‌شوند معمولا نرخ سود کمتری از وام‌های ایمن نشده دارند. ادعای وام دهنده نسبت به وثیقه وام گیرنده حق گرو یا حق رهن خوانده می‌شود.
برای مثال بانک مسکن طی وام مسکن اولی و وام اوراقی که به زوجین می‌دهد، 12 سال خانه آنها را به عنوان وثیقه و رهن نزد خود نگه می‌دارد تا تاریخ بازپرداخت وام تمام شود یا زودتر وام خود را تسویه کنند. در این حالت اگر شما پرداخت اقساط ماهیانه خانه را متوقف کنید، وام دهنده که در اغلب مواقع بانک است می‌تواند مالکیت خانه شما را از طریق پروسه‌ای به نام سلب حق اقامه دعوی (رهن شکنی) به دست بگیرد و آن را برای به دست آوردن اصل سرمایه‌ای که به شما وام داده بود، به فروش برساند.
تعریف وثیقه در آیین دادسری کیفری چیست؟
وثیقه در لغت به معنای استوار، آنچه بدان اعتماد بشود و محکم کاری است. در دادگاه و مسائل کیفری نیز اصطلاح وثیقه گذاشتن زیاد به گوش می‌خورد. در واقع این ضمانت نامه بانکی برای گرو گذاشتن در این مسائل مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این حالت اگر به هر دلیلی مقام قضایی تشخیص دهد که قرارصادره حضور متهم را در مواقع ضروری تضمین نمی‌کند، یا متهم نمی‌تواند کفیل معرفی کند، تنها راهی که می‌تواند از بازداشت متهم جلوگیری کند، صدور قرار وثیقه است.
به طور کلی قرارهای تامین کیفری یک قرار محدود کننده آزادی محسوب می‌شوند و وسیله‌ای برای تضمین حضور متهم در مراحل مختلف تحقیقات مقدماتی، محاکمه و اجرای حکم هستند تا هر وقت که وی توسط مراجع قضایی احضار شود در مراجع مذکور حاضر گردیده و در دسترس باشد. از سوی دیگر بیشتر قرارهای تامین کیفری جنبه مالی دارند بنابراین وسیله‌ای برای پرداخت خسارت بزه دیده نیز به شمار می‌آیند.
قرار وثیقه برای ضمانت زندانی
دادستان، قاضی، بازپرس یا … در هنگام وقوع جرم می‌تواند قرار دیگری تحت عنوان قرار وثیقه صادر کند تا فرصتی برای بررسی کامل پرونده را به جای بازداشت یا زندانی کردن فرد داشته باشد. در واقع این آزادی مشروط به گونه‌ای است که فرد در مراحل مختلف هر زمان که به وی احتیاج شد در مراجع حضور پیدا کرده و در دسترس باشد. البته وثیقه تنها قرار تامین کیفری نیست و جرائم بر حسب شدتی که دارند نیاز به قرارهای دیگری مانند قرار کفالت، قرار بازداشت موقت و … هستند. در ادامه در مورد قرار وثیقه و شرایط ضبط وثیقه و … خواهید خواند.
دریافت وثیقه به چه صورت است؟
وثیقه می‌تواند وجه نقد، ضمانت نامه بانکی، مال منقول یا غیر منقول باشد. توجه به این نکته ضروری است که از میان این موارد در عمل بیشتر مال غیر منقول از جانب مقام قضایی مورد پذیرش قرار می‌گیرد.
بییشتر بخوانید: برات و مزایای استفاده از آن چیست؟
تعیین میزان وثیقه بر عهده کیست؟
تعیین میزان مبلغ قرار وثیقه بر‌عهده‌ی مرجع قضایی صادرکننده قرار وثیقه است. این مبلغ براساس نوع جرم ارتکابی و شدت و ضعف مجازات آن و نیز میزان خسارت و شرایط موجود و وضعیت طرفین پرونده تعیین می‌گردد. پس از صدور قرار وثیقه، متهم باید معادل مبلغ مزبور وجه نقد یا ضمانت‌نامه بانکی یا مال منقول یا غیرمنقول معرفی نماید تا آزاد شود. در تعیین میزان وثیقه باید به این نکته مهم توجه کرد که یکی از اهداف صدور وثیقه جبران خسارتی که به قربانی وارد شده است . به همین دلیل میزان نفقه نباید از مقدار خسارتی که به بزه دیده وارد شده است کمتر باشد . برای این کار کارشناس رسمی دادگستری مال مورد وثیقه را تعیین ارزش می کند و در صورتی که مال مورد وثیقه ارزش مالی مورد نظر را داشته باشد ، بازپرس آن را به عنوان وثیقه می پذیرد.
نحوه ضبط وثیقه چیست ؟
در صورتی که متهم در مواعد ضروری بدون عذر موجه در مرجع قضایی حضور نیابد، مال مورد وثیقه ضبط می شود . البته گاهی پیش می آید که بهای مال مورد وثیقه بیشتر از خسارت است که در این حالت مقدار مازاد بعد از ضبط مال پرداخت می شود.
انواع وثیقه چیست؟
وثیقه با توجه به کاربردش در بانک، دادگستری یا … دارای کاربردهای مختلفی است. معمولا در اکثر موارد در بین مراجع قانونی وثیقه مال غیر منقول بیشتر قابل تایید است و علت این امر این است که سخت است که هر شخصی پول نقد و یا سرمایه خودش را برای مدت نامعلوم در اختیار مراجع قضایی قرار بدهد. نکته ای که باید به آن اشاره کرد این است که وثیقه می‌تواند ضمانت نامه بانکی، پول نقد، یا مال منقول و غیر منقول باشد. از وثیقه برای موارد مختلفی استفاده می‌کنند که شامل موارد زیر است:
- وثیقه بانکی
- وثیقه به عنوان تأمین کیفری در دادگاه
- وثیقه ملکی
- وثیقه نظام وظیفه برای خروج مشمولان سربازی از کشور
- وثیقه در حوادث رانندگی
انواع وثیقه بانکی
انواع وثیقه بانکی برای دریافت وام شامل موارد زیر است:
- ملک (غیرمنقول)
- سپرده بلند مدت (مدت سپرده بلند مدت بیش از یکسال باشد و تاریخ سررسید آن (آخرین روز موعد سپرده) بعد از سررسید وام باشد، بانک تا ۸۰ درصد از مبلغ سپرده را وام اعطا می کند)
- چک (چک نیز یکی از انواع وثایق تسهیلات بانکی است)
- اوراق مشارکت
- سهام
- اسناد وصولی
- سفته
بانک‌ها نیز در ازای پرداخت مبلغی وام به دارندگان حساب بانکی، یک یا چند سند ملکی را نزد خود نگه می‌دارند و آن را به عنوان وثیقه در پرونده وام گیرنده قرار می‌دهند. در صورتیکه مشتری هر یک از بانک ها، تعهد خود را در موعد مقرر انجام ندهد، شعبه موظف است کتبا و شفاها موضوع را به مشتری ابلاغ نماید. در صورت عدم پرداخت، اخطار دوم و سوم، هر کدام به فاصله یک ماه از یکدیگر، برای مشتری ارسال می شوند. سپس، در صورت عدم وصول مطالبات بانک، مراتب به اداره حقوقی بانک ارجاع داده شده و اداره حقوقی، چگونگی تنظیم دادخواست را برای وصول مطالبات خود بررسی می کند.
بیشتر بخوانید: سفته چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟
انواع وثیقه در دادگاه
اموال مختلفی طبق ماده 217 قانون آیین دادرسی کیفری می‌توانند وثیقه آزادی قرار بگیرند که در زیر بیان شده است:
- وجه نقد
- ضمانت نامه بانکی
- مال منقول
- مال غیر منقول
نگهداری وجه نقد نیاز به امنیت دارد و سپردن ضمانت نامه بانکی چون کارمزد زیادی دارد دشوار است.
همچنین سپردن مال منقول هم چون نیاز به مکانی برای محافظت دارد و مراجع قضایی نمی توانند همچین مکانی به راحتی فراهم کنند باز هم دشوار است. مال منقول نیز می تواند وثیقه باشد اما چون در وثیقه مال باید به طور کامل به توقیف مقام قضایی در آید، نگهداری این اموال برای مرجع قضایی راحت نیست.
به همین خاطر مراجع قضایی وثیقه مال غیر منقول را بیشتر قبول دارند و بیشتر خواهان آن هستند. زیرا دادن وجه نقد به عنوان وثیقه معمولا موجب آسیب اقتصادی به افراد می‌شود یا اینکه ضمانت‌نامه‌های بانکی کارمزد بالایی دارند و معمولا کمتر به عنوان وثیقه از آنها استفاده می‌شود. مال غیر منقول زمانی که به عنوان وثیقه استفاده می‌شود امکان خرید و فروش و یا نقل و انتقال را ندارد و تفاوتی ندارد که وثیقه منسوب به شخص متهم باشد یا فرد دیگری.
وثیقه ملکی
سند ملکی توافق‌نامه‌ای برای خرید و فروش خانه است که اموال و شرایط توافق شده میان خریدار و فروشنده از جمله مشخصات ملک و مال، تصویر نقشه، ملاحظات حقوقی ملک و محدودیت‌های نقل و انتقالات، با جزئیات در آن نوشته می‌شود. بر اساس تعریف سند، این سند هم باید در اداره ثبت اسناد و یا دفترخانه اسناد رسمی و یا مامورینی که طبق مقررات صلاحیت دارند، تنظیم شوند. سند ملکی می‌تواند در مواقع ضروری مانند پرداخت مهریه، نزاع، و… در نهادهای قضایی و انتظامی مورد استفاده قرار گیرد. اما در چند مورد وجود دارد که می‌تواند برای مالک سند، منفعت داشته باشد.
مورد اول اینکه مالک یک سند ملکی نوساز می‌تواند از طریق بانک مسکن وامی برای ملک خود بگیرد و سند خود را در رهن بانک به عنوان وثیقه بانکی قرار دهد تا زمانیکه پرداخت قسط وام مسکن به پایان برسد.
مورد دوم این است که صاحب سند می‌تواند برای دریافت وام بانکی (غیر از وام مسکن) به بانک مراجعه کند و از سند ملکی خود جهت ضمانت پرداخت اقساط استفاده کند.
وثیقه نظام وظیفه برای سربازان
وثیقه فقط به عنوان ضمانت تنها برای دادگاه کاربرد ندارد بلکه وثیقه در بسیاری موارد دیگر نیز وجود دارد. برای مثال دانشجویان پسری که می‌خواهند به دلیل سفرهای زیارتی یا علمی – پژوهشی از کشور خارج شوند، می‌توانند مبلغ تعیین شده یا سند ملکی جهت ضمانت را تهیه کنند و نزد سازمان نظام وظیفه به امانت بسپارند. این افراد برای رفتن به سفرهای زیارتی یا پژوهشی می‌توانند یک سند ملکی را به عنوان وثیقه نزد سازمان نظام وظیفه به امانت بگذارند.
در سوانح رانندگی وثیقه چیست ؟
در تصادفات نیز بنابر نظر قاضی ممکن است که وثیقه ملکی یا بیمه نامه استفاده شود. البته اگر مرجع قضایی اگر بیمه نامه را کافی نداند، می‌تواند قرار تامین کیفری مازادی که متناسب باشد صادر کند. از آثار قرار تامین کیفری وثیقه این است که وجه‌الوثاقه را می‌توان در قبال دیه یا جنبه عمومی بزه، اعم از حبس یا جزای نقدی تحت شرایطی ضبط کرد.
توجه داشته باشید که تمام این وثیقه‌ها در صورت تخلف از سوی افراد (مانند عدم مراجعه مجدد به دادگاه در زمان تعیین شده، فرار مشمولان نظام وظیفه از کشور، عدم بازپرداخت بدهی وام بانکی و…) به اجرا و در نهایت به مزایده گذاشته خواهد شد.
