در حالی که پایتخت سال‌هاست با معضل بزرگی تحت عنوان فعالیت کودکان کارو خیابان مواجه است، مسوولان پس از طی چندین سال هنوز طرح ساماندهی کودکان کار و خیابانی را به سرانجام نرسانده‌اند.

به گزارش برات نیوز؛ این درحالی است که سال هاست حضور کودکان کار و خیابان در سطح کلانشهرها به معضلی جدی و اساسی تبدیل شده  و مسوولان را وادار به اندیشیدن درباره راهکاری برای بهبود وضعیت این کودکان کرده است.

فعالیت کودکان کار و خیابان به نوعی از مصادیق روشن نابرابری اجتماعی به شمار می‌رود که ضرورت مداخلات نهادهای دولتی و غیردولتی را می‌طلبد.

زیرا این کودکان از حقوق طبیعی خود از جمله تحصیل، رفاه و زندگی در خانواده محروم هستند و به صورت گروهی درحال کار در خیابان‌ها هستند و متاسفانه تاکنون این معضل به صورت جدی از سوی مسوولان بررسی و رفع نشده است.

تصویب آیین نامه ماده 6 قانون حمایت از اطفال و نوجوانان

این درحالی است که از حدود 20 سال پیش قانونی جهت حمایت از این کودکان به تصویب رسید اما پس از اعمال تغییرات و اصلاحات پی در پی در چندین مرحله همچنان اجرایی نشده است.

دراین میان، چندی پیش و پس از گذشت مدت‌ها، اصلاحیه آیین نامه ماده ۶ قانون حمایت از اطفال و نوجوانان در کمیسیون فرهنگی دولت به تصویب رسید.

براساس این گزارش، آیین‌نامه ساماندهی کودکان کار و خیابان درسال ۱۳۸۴به تصویب رسیده و پس از آن متناسب با شرایط اصلاحاتی در این آیین نامه اعمال شده اما تاکنون درخصوص بهبود وضعیت کودکان کار و خیابانی راهی از پیش نبرده و اتفاقی رخ نداده است.

هدف کلی تعیین شده برای اجرای طرح حمایت از کودکان کار و خیابان، کنترل و کاهش حضور کودکان برای زندگی و کار در خیابان و کنترل و کاهش آسیبهای اجتماعی ناشی از کار و زندگی کودکان در خیابان اعلام شده است.

جداسازی تعریف کودکان کار از کودکان خیابان

حال اینکه با توجه به آخرین اصلاحات انجام شده در آیین نامه ماده 6 قانون حمایت از اطفال و نوجوانان، مسوولان اعلام کرده‌اند که تعریف کودکان کار از کودکان خیابان جدا شده و وضعیت هر یک متفاوت است .

درهمین راستا، سرپرست دفتر امور آسیب دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور به اصلاحیه قانون اطفال و نوجوانان اشاره کرده و گفته است: براساس این اصلاحیه تعریف کودک کار از کودک خیابان جدا شد.

محمدرضا حیدرهایی اظهار کرده است: در قانون حمایت از اطفال و نوجوان آمده است تا از کودک در معرض مخاطره حمایت کنند. در قانون حمایت از اطفال و نوجوانان تکالیفی بر عهده دستگاه‌های مختلف در زمینه کودک در معرض مخاطره گذاشته شده است که در آنجا انواع وضعیت مخاطره گفته شده است. یکی از وضعیت مخاطره وادارا کردن کودک به کار است. طبق قانون کار، کار برای کودک کمتر از ۱۵ سال ممنوع است. ما چند موضوع را در بند ۶ قانون حمایت از اطفال و نوجوانان مدنظر بود که تغییر کند.

وی خاطرنشان کرده است: ما برای اصلاح آیین ماده شش مصوب ۱۴۰۰ یک آیین‌نامه‌ای را به هیئت وزیران پیشنهاد دادیم که ۲۷ مهرماه امسال (۱۴۰۱) اصلاحات ابلاغ شد. یکی جدا کردن موضوع کودک کار از کودک خیابانی است که تصمیم گرفتیم درخواست بدهیم و این موضوع انجام شد. اکنون کودک کار از کودک خیابان جدا شده است که در اصل قانون نبود. کودک خیابانی کودکی است که در خیابان است و تکدی گری می‌کند یا به مشاغل کاذبی مانند اسفند دودکنی و واکسی مشغول است کار آنها در خیابان است و به نام کودک کار خیابان شناخته می‌شوند. اما کودک کار، کودکی است که در ازای یا بدون مزد مجبور است ساعاتی را کار کند.

تشکیل کارگروهی در وزارت کشور برای ساماندهی کودکان کار و خیابان

درهمین حال و در شرایطی که هیچ تغییر محسوسی در وضعیت کودکان کار و خیابان رخ نداده است مسوولان از انجام اقدامات مختلفی در خصوص ساماندهی وضعیت این کودکان خبر داده‌اند که یکی از این اقدامات تشکیل کارگروهی در وزارت کشور برای ساماندهی کودکان کار و خیابان است.

در همین خصوص، محمد عباسی رییس سازمان امور اجتماعی کشور درباره اقدامات سازمان امور اجتماعی کشور درباره کودکان کار و خیابان گفته است: با اینکه متولیان و دستگاههای متعددی همه ساله به این موضوع پرداخته اند اما یکی از کارگروه های ده گانه در سازمان امور اجتماعی  کشور، ساماندهی کودکان کار است.

وی ادامه داده است: سازمان اجتماعی وظیفه هم افزایی فعالیت ها و اقدامات و تلاش های دستگاههای را برای این منظور دارد. مهمترین دستگاههایی که در این زمینه فعالیت می کنند نیروی انتظامی، شهرداری و سازمان بهزیستی است البته سازمان بهزیستی هدف اصلی مداخله در این کار را نیز برعهده دارد.

رییس سازمان امور اجتماعی کشور با اشاره به حضور اتباع در کشور بیان کرده است: در سال های اخیر یکی از اشکالاتی که پیش آمده است ورود مهاجران اتباع خارجی است به ویژه افرادی که از افغانستان به ایران پناهنده شده اند از همین رو کار محاسبه و مراقبه جدی نسبت به کودکان ایرانی را مقداری با مشکل مواجه کرده است چراکه شناسایی این کودکان را با مشکل مواجه کرده است.

عباسی خاطرنشان کرده است: اما چون تاکید وزیر کشور این است هم بر حسب وظیفه قانونی و هم برحسب وظیفه انسانی همه ما وظیفه داریم این کودکان را که معصوم هستند و نگرانی هایی برای جامعه دارد مورد توجه قرار دهیم و به اقدامات لازم برای این کودکان در نظر گرفته شود.

عدم امکان ساماندهی وضعیت کودکان کار

اما آنچه مسلم است با توجه به اقدامات دولت در خصوص اجرای طرح ساماندهی کودکان کار و خیابان، کارشناسان معتقدند که امکان ساماندهی این کودکان وجود ندارد و تنها این طرح وعده ای تحقق نیافته از سوی مسوولان است.

در همین راستا، مینو شریف‌زاده، جامعه شناس درباره وضعیت کودکان کار در کشور گفته است: اینکه هر از گاهی مسوولان از ساماندهی این کودکان سخن به میان می‌آورند، در واقع فرافکنی است که نسبت به این معضل بزرگ اجتماعی انجام می‌دهند، همه ما خوب می‌دانیم تا زمانی که فقر در کشور ریشه کن نشود یا حداقل شرایط اقتصادی بهبود پیدا نکند، ساماندهی و جمع‌آوری کودکان کار امکان پذیر نخواهد بود.

او می‌افزاید: اینکه مسوولان امر به دنبال تصویب لایحه و تبصره در این رابطه هستند، تنها مشکل را به روی کاغذ حل می‌کند و اصل ماجرا آن چیزی است که در خیابان‌ها اتفاق می‌افتد. اینکه این کودکان مورد استثمار قرار می‌گیرند، از آنها بهره‌جویی می‌شود، مورد تعرض و آزار قرار می‌گیرند و… هیچ کدام اینها را نمی‌توان با تصویب لایحه از بین برد. متاسفانه آمارهایی که سازمان‌های مردم نهاد فعال در حوزه کودکان کار از میزان خشونت و آزاری که این بچه‌ها در معرض آن قرار دارند ارایه می‌دهند بسیار وحشتناک است.

وی بیان کرده است: تمام این سال‌ها مسوولان از ساماندهی کودکان کار حرف زده‌اند اما در نهایت چیزی که ما می‌بینیم افزایش آنها در خیابان‌ها بوده است. این مساله را نمی‌توان یک شبه و پشت درهای بسته سازمان‌ها و نهادها حل کرد، این مساله نیاز به بررسی‌های میدانی و تلاش‌های واقعی دارد.

لزوم جلوگیری از ورود کودکان کار و خیابان خارجی به کشور

این جامعه‌شناس درباره این که آیا به رسمیت شناختن این کودکان می‌تواند در یاری رساندن به آنها موثر باشد، می‌گوید: به رسمیت شناختن کودکی که کار می‌کند، حتی اگر از نظر قانونی منعی نداشته باشد، از نظر اخلاقی درست نیست، ما باید شرایطی را فراهم کنیم که این کودکان دیگر مجبور به کار کردن نباشند، اینکه بیاییم شرایطی را فراهم کنیم که آنها کار کنند اما زیرنظر یک نهاد یا ارگان خاص قرار بگیرند هم به همان اندازه می‌تواند آسیب زا باشد. این رویه هم یک نوع دیگر از فرار رو به جلوی مسوولان در مورد آسیب‌هایی است که نمی‌توانند برای آن راهکار عملی مناسب پیدا کنند.

از طرفی یکی دیگر از موارد مطرح در حوزه وضعیت کودکان کار، ورود کودکان خارجی است که علاوه بر کودکان کار و خیابان کشور، آن ها نیز برای کار به کشور می آیند و وضعیت این کودکان بد از بدتر می شود.

از اینرو مسوولان علاوه بر ضرورت توجه به رفع مشکل کودکان کار و خیابان کشور باید از ورود این کودکان خارجی که برای کار می ایند نیز جلوگیری کند.